Onderhoud kapitaalgoederen

Basisgegevens
De gemeente Den Helder beheert in totaal meer dan 3,5 miljoen vierkante meter wegverharding (asfalt-, elementen- en half verharding). Het grootste deel van het areaal omvat elementenverharding (bestrating), ca. 2.500.000 m2. Hiervan is het overgrote deel aangelegd tijdens de wederopbouw in de jaren ’70.
Het areaal komt als gevolg van inspecties steeds beter in beeld, daarom veranderen de vierkante meters in beheer nog steeds. De areaaluitbreiding zoals woningbouwprojecten Willem Alexander Hof en ’t Laar zijn nog niet allemaal opgenomen in de overzichten. Deze projecten zijn deels opgeleverd en worden de komende tijd aan het areaal toegevoegd.

Kerncijfers kwaliteit
Na de toetsing van de geconstateerde schadebeelden op wegverhardingen aan de onderhouds- en waarschuwingsrichtlijn van het CROW, is de onderhoudskwaliteit van de wegverhardingen in de gemeente Den Helder berekend. 
De inspecties worden elk jaar uitgevoerd om zo goed mogelijk een beeld te krijgen van afwijkingen van ons wegenareaal.

Hoeveelheden

Asfalt verharding aanwezig:
Areaal:   1.016.775 m2
Peildatum:    03-03-2023
Kwaliteit:   In april 2022 is de laatste inspectie uitgevoerd voor het hele wegenareaal conform de   CROW-wegbeheersystematiek. In april 2023 zal er wederom geïnspecteerd worden.

Elementenverharding aanwezig:
Areaal:      2.457.193 m2 (aantal m2 is afgenomen t.o.v. 2021. Dat heeft ermee te maken dat gebieden uit
                               het systeem zijn gehaald die niet tot openbaar grondgebied behoren).
Peildatum:   03-03-2023
Kwaliteit:   In april 2022 is de laatste inspectie uitgevoerd voor het hele wegenareaal conform de CROW-
                               wegbeheersystematiek. In april 2023 zal er wederom geïnspecteerd worden.

Meldingen
Jaarlijks ruim 500 meldingen over wegen en verhardingen, met name elementenverharding (boomwortelopdruk)

 
Fietspad Donkere Duinen                        Fietspad Timorlaan

Het beleidskader
Het beheerplan Wegen geeft in hoofdlijnen antwoord op de vraag hoeveel onderhoud wegverharding nodig heeft en hoeveel dit onderhoud kost. De hoeveelheid benodigd onderhoud is bepaald op basis van de wegbeheer systematiek van het CROW. Als ondergrens voor het onderhoudsniveau geldt basisprincipe 1 uit ‘Nieuw Perspectief Openbare Ruimte’: Den Helder is schoon, heel en veilig.

Uitgangspunt is om zoveel mogelijk levensduur verlengende maatregelen aan de wegverhardingen uit te voeren, die passen bij de geconstateerde schadebeelden. Daar waar sprake is van meerdere typen schadebeelden of gepland onderhoud bij andere beleidssectoren (bijvoorbeeld riolering), vindt afstemming plaats. Dit om enerzijds hinder voor de omgeving tot een minimum te beperken en anderzijds kapitaalvernietiging (economische schade) te voorkomen. 

Uit het beleidskader voortvloeiende consequenties
Dit jaar zal bij wijze van proef het groot onderhoud elementenverharding op een andere wijze worden opgepakt dan voorheen het geval was. Dit in samenspraak met het CROW en de gemeente Ede. Hierbij zal vanuit de inspectie alle ernstige schadebeelden worden opgepakt en alleen die elementen worden hersteld die verantwoordelijk zijn voor het betreffende schadebeeld. Hiervoor worden drie koppels stratenmakers ingezet die alleen de schadebeelden gaan herstellen. Bij de volgende inspectieronde zal blijken of deze proef net zo succesvol zal zijn als bij de gemeente Ede het geval was.

Daarnaast heeft de raad in het kader van de nieuwe werkwijze 'Nieuw Perspectief Openbare Ruimte' wederom extra financiële middelen beschikbaar gesteld om het komende jaar het onderhoud van de elementenverharding versneld op het gewenste niveau te brengen.

Basisgegevens
In totaal beheert de gemeente 158 kunstwerken, waarvan 95 bruggen, 54 duikers en 9 tunnels/viaducten. Veilig gebruik staat voorop bij kunstwerken. Hiermee wordt aangesloten bij ‘Den Helder schoon, heel en veilig’. De ambitie is om de kunstwerken zo te beheren en onderhouden dat deze op een normale wijze gebruikt kunnen worden en verbindingen bieden binnen de gemeente.

Overzicht kunstwerken:

Tabel 1: Areaalomvang

Het beleidskader
Het beheerplan Civiele kunstwerken 2020-2025 is het beleidskader dat aangeeft hoe de kwaliteit van de objecten is gemeten. De laatste inspectie heeft in 2019/2020 plaats gevonden. De huidige staat van onderhoud komt overeen met kwaliteitsniveau B volgens de CROW-richtlijn.

Uit het beleidskader voortvloeiende consequenties
Het benodigde onderhoud is bepaald op gronden van veiligheid, duurzaamheid en functionaliteit. We kijken kritisch naar de noodzaak voor onderhoud per kunstwerk. We kijken wat het kunstwerk nodig heeft aan onderhoud waardoor we er minimaal 15 jaar geen omkijken meer naar hebben. In 2020 is een nieuw beheerplan geschreven, met een doorkijk naar de komende jaren, van wat nodig is, om het beheer van de kunstwerken op peil te houden.
Er wordt gezocht naar duurzame oplossingen om de kunstwerken zo lang mogelijk intact te houden.

Gerealiseerde doelstellingen 2022
De doelstelling is om met duurzame oplossingen de kunstwerken in stand te houden. Op basis van de inspectie zijn er onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd aan kunstwerken met score 3 tot 5. Klachten worden zijn ook zo veel als mogelijk meegenomen en afgehandeld.

Op hoofdlijnen zijn onderstaande maatregelen uitgevoerd:
1. Onderhoud aan diverse kunstwerken
2. Beheerdata is bijgewerkt
3. Draagkrachtonderzoek diverse kunstwerken

De vertaling van de financiële consequenties in de begroting
Op basis van het meer jaren onderhoudsplan wordt het onderhoud uitgevoerd. Er is op dit moment voldoende budget voor de bruggen, duikers en viaducten. In 2023 wordt er een nieuwe inspectie uitgevoerd waarna de nieuwe meerjarenonderhoudsplanning wordt opgesteld.

Basisgegevens
De gemeente Den Helder heeft in totaal ongeveer 400 hectare openbaar groen. Dit bestaat uit:

• 121 ha bloemenweide/hooiberm,
• 2.379 m2 bodembedekkers,
• 4 ha bollen in gras,
• 70 ha bosplantsoen,
• 527 m2 cultuurrozen,
• 12.776 meter hagen,
• 7.653 m2 heesters grof en botanische rozen,
• 17 ha ruw gras,
• 118 ha siergazon,
• 22 ha sierheesters en heesterrozen,
• 885 m2 vaste planten,
• 65 m2 zomergoed en
• 21.657 geregistreerde straat-, laan- en parkbomen.

Kerncijfers kwaliteit
De beplanting wordt beoordeeld op de technische kwaliteit van beschadiging, kale plekken, snoeibeeld en vitaliteit.
In 2022 zijn opnieuw ca. 6.000 bomen geïnspecteerd. Op basis van deze inspectie is het onderhoudsregime nader uitgewerkt. De groep bestaat uit bomen met een verhoogd risico uit de vorige inspecties en de bomen uit de reguliere inspectiecyclus op basis van leeftijd en locatie.

Het beleidskader
Het gemeentelijk beleidskader voor het onderhoud aan het openbaar groen bestaat uit twee beheerplannen en een leidraad:
Beheerplan Groen 2020-2025
Beheerplan Bomen 2020-2025
Leidraad bestendig beheer gemeentelijke groenvoorzieningen, is geactualiseerd in 2020.

Voor het groenbeheer gebruiken we de landelijke beeldkwaliteitsnormen van de CROW en het Handboek bomen van het Norminstituut bomen. Uitgangspunt is het duurzaam in stand houden van de gemeentelijke groenvoorziening. Bij het stedelijk beheer en onderhoud hebben we te maken met de natuurwetgeving en de wettelijke zorgplicht aan bomen.

De vertaling van de financiële consequenties in de begroting
Op basis van de beheerplannen zijn de werkpakketten opnieuw vastgesteld. Op basis hiervan wordt een kostenberekening gemaakt voor het onderhoud aan de gemeentelijke groenvoorziening. Volgens de voorlopige berekening zijn voor het dagelijks onderhoud van openbaar groen (exclusief nieuwe arealen en de bestrijding van iepziekte) voldoende financiële middelen beschikbaar.

Kengetallen (hoofd)riolering
In onderstaande tabel zijn de kengetallen weergegeven voor de hoeveelheid (hoofd)riolering die binnen de gemeente aanwezig is.

Kerncijfers kwaliteit 
Om de betrouwbaarheid van gegevens te vergroten zijn de inspecties geïntensiveerd en uitgevoerd op buurtniveau volgens de meerjarenplanning tot 2030. Uit deze inspecties blijkt de kwaliteit over het algemeen slechter te zijn dan gezien de leeftijd verwacht mag worden.
Hieraan kunnen verschillende oorzaken ten grondslag liggen. Riolen van gescheiden stelsels die in de periode 1970 - 1985 zijn aangelegd met betonnen buizen hebben een kortere levensduur dan op basis van een gemiddeld gehanteerde levensduur van 70 jaar. Dit heeft deels te maken met de aanlegwijze die destijds gehanteerd werd. Hierdoor ontstond extra gasvorming, welke tot aantasting van het riool heeft geleid. 
Met het huidig areaal bestaat ca. 62 % uit beton, ca. 37 % uit kunststoffen en ca. 1 % uit overig materiaal.
Ook blijken zettingsverschillen een regelmatig voorkomend probleem te zijn. Deze bevindingen krijgen blijvend aandacht in de voorbereiding en realisatie van komende werken.

Afbeelding meerjarenplanning rioolinspecties

Het beleidskader
Het beleidskader wordt gevormd door het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) en het Bestuursakkoord Water (BAW). Het huidige GRP geldt voor de planperiode: 2018 - 2022. Begin 2023 wordt nog gewerkt met dit beleidskader. In het 2e kwartaal van 2023 wordt een geactualiseerd GRP ter vaststelling aangeboden voor de planperiode 2023 – 2027. Deze is opgesteld als programma Stedelijk Water & Riolering (PSWR) en sorteert voor op de invoering van de Omgevingswet. Onderdelen van dit programma zijn opgenomen als bouwstenen voor respectievelijk de Omgevingsvisie en Omgevingsplan.
Het PSWR bestaat uit een regionaal en een gemeentelijk deel. De focus is gericht op klimaatadaptatie en samenwerking met de regiogemeenten, PWN en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. De afspraken welke in de Strategie Klimaatadaptatie Noordkop 2021 - 2026 zijn vastgesteld, zijn in het PSWR overgenomen.

In het PSWR voor de periode 2023-2027 zijn de volgende hoofdpunten geformuleerd:

1. Borging van het programma GebiedsGericht Werken (GWW) voor een doelmatige-, integrale- en klimaat adaptieve aanpak.
2. Risico gestuurde aanpak groot onderhoud riolering voor gebieden die niet op korte termijn op de GGW planning staan.
3. Continueren van de samenwerking Noordkop gemeenten, HHNK en PWN en uitvoering geven aan het gezamenlijk opgestelde uitvoeringsprogramma 2023 - 2027.
4. Blijvende aandacht en onderzoek naar wateroverlast (hemelwater en grondwater)

Voor de periode 2018-2022 is het tarief verlaagd van € 157 naar € 130.  In 2023 is deze op € 130 gehouden en het tarief voor de periode 2024 - 2027 wordt in het 2e kwartaal 2023 aan de Raad voorgelegd ter besluitvorming.

Basisgegevens
Het areaal van Den Helder bestaat uit circa 13.000 lichtmasten, 13.427 armaturen, ca 13.500 lampen, 800km kabel en 330 eigen kasten. Het beheerplan Openbare verlichting 2020-2025 stelt hoe het beheer van de openbare verlichting geregeld is.
 

Kerncijfers kwaliteit

Lichtmasten
Van de 13.000 masten bestaat het overgrote deel (ca. 92%) uit stalen masten. Van de lichtmasten heeft 13% (1668 masten) de technische levensduur van 40 jaar overschreden. De achterstand vertegenwoordigt een waarde van € 657.000. De totale vervangingswaarde bedraagt ca. € 5,8 miljoen.

Armaturen
Van de 13.500 armaturen is ruim 23% (ca. 3.000) ouder dan de technische levensduur van 20 jaar en aan vervanging toe. De achterstand vertegenwoordigt een waarde van € 995.000.

Lampen
Als lampen defect zijn worden deze vervangen door een LED variant. Hiermee is wel een hogere aancshafprijs verbonden.  In de praktijk zijn de energiekosten lager.

Ledverlichting
Het energieakkoord stelt dat, ten opzichte van 2013, de gemeente Den Helder in 2020 een energiebesparing moet realiseren van 20% oplopend tot 50% in 2030. Een maatregel om de doelstelling te halen is de toepassing van ledverlichting. In gemeente Den Helder zijn inmiddels 36 % van de armaturen of vervangen voor led armaturen of zijn voorzien van een retrofit led lamp.
Ondanks dat we goed op weg zijn met het vervangen van conventionele verlichting door ledverlichting, is er voor het behalen van de doelstellingen vanuit het energieakkoord in 2030 nog een stap te zetten. Met de beschikbaar gestelde gelden voor achterstallig onderhoud zijn we een eind op de goede weg.

Eigen kabelnet
Van de 13.000 aansluitingen (lichtmasten) zijn er ca. 11.000 aangesloten op het eigen netwerk (solonet). De overige aansluitingen zijn aangesloten op het combinet van Liander. Het eigen net is ca. 800 km lang. We streven ernaar om elk jaar het eigen net uit te breiden. Hiervoor zoeken we de samenwerking met 3e zoals Liandyn. Liandyn vervangt in grote delen van Den Helder de gasleiding. Door onze kabel mee te nemen in de bestaande gleuf verminderen we de overlast.

Voeding kasten, schakel/meet,verdeel kasten
In gemeente Den Helder staan 150 voedingskasten die voeding geven aan de openbare verlichting.
Ook staan er in gemeente Den Helder 180 koppel-/doorschakel kasten.
In het afgelopen jaar hebben we kasten laten keuren en zijn we begonnen de afgekeurde maar ook de slechte kasten te gaan vervangen. Ook de kasten waar we eigenlijk onvoldoende ruimte hebben om de TSEC 2000 van telesignaal, de vervanger van het toonfrequent signaal, te plaatsen te vervangen.

Toonfrequent signaal en energieakkoord
Het toonfrequent signaal (TF), die Liander over de kabel meestuurt en waarmee nu de openbare verlichting in en uit wordt geschakeld, is met ingang van 1 februari 2020 niet meer in gebruik. Om te voorkomen dat heel gemeente Den Helder dan dag en nacht verlicht blijft is gezocht naar een alternatief. Die is gevonden in de aanschaf van het TSEC 2000 systeem van Telesignaal. Dit systeem geeft niet alleen de mogelijkheden om in en uit te schakelen, maar kan ook realtime energiedata uit de meter lezen, analyseren, bewaken en melden. Het TSEC 2000 systeem geeft ons ook de mogelijkheid om zelf onze in- en uitschakel tijden te bepalen. Daarmee dragen we bij aan de doelstellingen van uit het energieakkoord, slim energiemanagement.

Het beleidskader
In het beheerplan Openbare verlichting staan de kaders voor de instandhouding en het beheer van een verantwoorde openbare verlichtingsinstallatie.

Basisgegevens
De gemeente Den Helder heeft 524 speeltoestellen in de openbare ruimte staan, verspreid over 141 sport- en speelplekken.

Het beleidskader
In het beheerplan Spelen 2020-2025 staat op welke wijze het beheer en onderhoud aan de speeltoestellen en de speelplekken wordt uitgevoerd, zodat kinderen met goede en veilige speelvoorzieningen kunnen spelen. Jaarlijks inspecteren we alle speeltoestellen in de openbare ruimte. Per speeltoestel houden we een logboek bij. Hierin staan de technische gegevens, inspectieresultaten en uitgevoerde onderhoudswerkzaamheden

De vertaling van de financiële consequenties in de begroting
Als inspectieresultaten, dan wel meldingen, daartoe aanleiding geven, voeren we de nodige herstelwerkzaamheden uit. Is de slijtage en/of schade niet meer te herstellen, dan verwijderen we het speeltoestel, zodat het geen gevaar voor kinderen oplevert. Dit speeltoestel wordt niet in alle gevallen vervangen.
Het benodigde budget voor het dagelijks en groot onderhoud van de speelvoorzieningen, inclusief de hierbij behorende val dempende ondergronden is voldoende.
Binnen de beschikbare middelen van Nieuw Perspectief is € 84.000 structureel beschikbaar om de speeloases (kwalitatief gezien) in stand te houden. Hiermee wordt voorkomen dat afgekeurde speeltoestellen worden verwijderd en niet meer worden vervangen. Dit bedrag wordt ingezet om de jaarlast van de investeringen in speeltoestellen op te vangen.

Het kapitaal, ofwel 'asset' watergangen bestaat uit onderstaande componenten en objecten. Deze decompositie van het areaal watergangen is één op één overgenomen in de 'leidraad inrichting openbare ruime' (LIOR) van de gemeente.

Met daarbij onderstaande hoeveelheden (samengevat)

Afbeelding: areaal watergangen (wateroppervlak) gemeente Den Helder

Kerncijfers kwaliteit
De gemeente heeft voornamelijk ca. 5000 m² primaire watergangen, ca. 198.000 m² secundaire en 79.000 m² tertiaire watergangen in beheer. Het overige beheer en onderhoud aan het primaire stelsel is, vanwege het vaarwegbeheer, ondergebracht bij de primaire belanghebbende partijen (onder andere Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en Rijkswaterstaat).

Afbeelding: locaties oeverprojecten (Heilig Harn is ook in 2023 nog in de onderzoeksfase)

Het beleidskader
Het gemeentelijk beleidskader voor onderhoud aan de gemeentelijke watergangen wordt verwoord in het beheerplan Watergangen 2020-2025 en is september 2020 door de raad vastgesteld.
Hierin zijn de ambities verwoord zoals:

• Bestaande areaal en kwaliteit inzichtelijk maken en vastleggen in het beheersysteem.
• Beperken verzilting (waterkwaliteit).
• Voldoen aan de beeld-meetlatten voor watergangen, oevers en dergelijke.
• Borgen dagelijks onderhoud in structurele werkprocessen en budgetten.
• Ontwikkelen en implementeren van risico gestuurd beheer en assetmanagement.
• Samenwerking met belanghebbenden zoals HHNK, LTO/KAVB, enz.

De vertaling van de financiële consequenties in de begroting
De keuzes ten aanzien van het beheer en onderhoud zijn duurzaam, spaarzaam én praktisch (één van de basisprincipes uit Nieuw Perspectief). Daarom zijn de huidige budgetten leidend bij het invullen van de beheeropgave op korte termijn (0-5 jaar).

Voor het beheer en onderhoud van watergangen (technisch onderhoud en inspecties) is jaarlijks een budget van € 310.500 beschikbaar in de exploitatiebegroting. De huidige budgetten zijn toereikend voor het uitvoeren van inspecties en onderhoudswerkzaamheden.

In december 2021 is de gemeentelijk notitie vastgoedbeleid (2022-2024)’ vastgesteld. Hierin wordt de richting van gemeentelijke vastgoedportefeuille beschreven voor de komende drie jaar. Thema's hierin zijn: vaststelling kernportefeuille, de afstootnota, strategisch aan en verkoopbeleid en verduurzaming, maatschappelijk vastgoed.

Onderhoudssystematiek
De volgende uitgangspunten worden gehanteerd bij het onderhoud van maatschappelijk vastgoed:

• Er is budgettair onderscheid tussen planmatig-, contract- en dagelijks onderhoud.
• Er wordt gestreefd naar één onderhoudsvoorziening voor de gemeentelijke gebouwen (exclusief verbonden partijen en schoolgebouwen).
• De jaarlijks benodigde dotatie in de voorziening wordt afgeleid uit de gemiddelde onderhoudslasten voor planmatig onderhoud voor de komende tien jaren.
• Jaarlijks vindt er een actualisatie van de stand van de voorziening plaats, waarbij getoetst wordt of aanvullende middelen benodigd zijn.

Onderwijshuisvesting
De basis (vervangende) nieuwbouw van schoolgebouwen is bepaald in de Huisvestingsverordening en het Integraal Huisvestingsplan 2020 - 2025. De gemeenteraad heeft dit Integraal Huisvestingsplan 2020-2025 op 6 september 2021 vastgesteld. Met ingang van 2015 is de wetgeving gewijzigd en ontvangen schoolbesturen de vergoeding voor het buitenonderhoud rechtstreeks van het Rijk. De verantwoordelijkheid voor bekostiging van nieuwbouw van schoolgebouwen ligt bij de gemeente. (Vervangende) nieuwbouw gebeurt conform het in het Integraal Huisvestingsplan vastgestelde investeringsoverzicht. 

Duurzaamheid vastgoedportefeuille
In de gemeentelijk notitie vastgoedbeleid (2022-2024) is de aanpak voor het verduurzamen van het maatschappelijk vastgoed geformuleerd c.q. ambities uitgesproken om te komen tot de reductie van Co2 uitstoot tot nihil richting 2040.

Opgave/doelstellingen
Zie gemeentelijk notitie vastgoedbeleid (2022-2024)